آشنایی با المپیاد فیزیک دانش آموزی

المپیاد جهانی فیزیک یک رقابت علمی بین دانش‌آموزان دبیرستانی کشورهای مختلف است. این مسابقه اولین بار در سال 1346 (1967 میلادی) در مرکز کشور لهستان (ورشو) انجام شد. قبل از آن از سال 1959 المپیاد ریاضی بین کشورهای مختلف برگزار می‌شد. تجربه‌ی موفقیت‌آمیز المپیاد ریاضی، فیزیکدان‌ها را به‌سوی برگزاری چنین مسابقه‌ایی در رشته‌ی فیزیک ترغیب کرد که هدف آن توجه به آموزش فیزیک و مقایسه‌ی دانش‌ فیزیک بهترین دانش‌آموزان جهان با یکدیگر بود.

در این راستا سه استاد فیزیک از کشورهای چکسلواکی، لهستان و مجارستان احتمال‌های مختلف برای برگزاری المپیاد در کشور خود را بررسی می‌کردند که نهایتاً لهستان به‌جهت آب و هوای متعادل آن انتخاب شد و اولین المپیاد فیزیک در سال 1967 در آن کشور برگزار شد. تفاوت عمده‌ی «المپیاد فیزیک» با «المپیاد ریاضی» در این است که تنها به «مساله‌ی تئوری» اختصاص ندارد و یک بخش به «مسائل عملی و آزمایشگاهی» اختصاص دارد. این بخش، برگزاری این المپیاد را پرهزینه و پرکارتر می‌کند. اولین المپیاد بین پنج کشور از اروپای مرکزی برگزار شد که آزمون آن شامل چهار سوال تئوری و یک سوال عملی بود. در آن زمان هر تیم را سه دانش‌اموز و یک استاد تشکیل می‌داد. از این سال به بعد در هر سال یک المپیاد در کشورهای میزبان برگزار شد.

در ایران نیز از سال 1365 المپیاد ریاضی برگزار می‌شد که با توجه به اثر مثبت آن در آموزش ریاضی، ‌این برنامه به سایر زمینه‌ها سرایت کرد به‌طوری که در سال 1366 (1987 میلادی) دو فیزیکدان به‌عنوان ناظر به کشور اتریش برای شرکت در نوزدهمین المپیاد فیزیک اعزام شدند. ایران در سال 1367 ( 1988 میلادی) در بیستمین المپیاد جهانی فیزیک با یک تیم پنج نفره شرکت کرد و در بین 30 کشور به مقام بیستم دست یافت.

مراحل المپیاد فیزیک در ایران

مرحله اول:

این مرحله شامل 40-30 سوال تستی و 10-7 سوال پاسخ کوتاه است که زمان پاسخ دهی به تمامی سوالات حدود سه ساعت می‌باشد. این آزمون معمولا در بهمن هر سال برگزار می‌شود. در این مرحله حدود 1000 تا 1500 نفر قبول می‌شوند و اجازه شرکت در مرحله دوم را می‌یابند. جهت قبولی در این مرحله تسلط به فیزیک سه سال دبیرستان و پیش دانشگاهی لازم است. درضمن علاوه بر کتاب‌های درسی فیزیک، داشتن اطلاعات کافی از کتاب‌های درس ریاضی به دانش‌آموزان در قبولی کمک می‌کند.

مرحله دوم:

این مرحله در اردیبهشت ماه هرسال برگزارمی‌شود و شامل 10-7 سوال تشریحی و یک سوال عملی (آزمایشگاهی) با وسایل ساده است. در ابتدا آزمون عملی به مدت 45 دقیقه برگزار می‌شود و بعد از یک ربع استراحت، آزمون تشریحی به مدت 3 تا 3/5 ساعت برگزار می‌شود. علاوه براطلاعات مورد نیاز در مرحله اول، مطالعه برخی کتاب‌ها و منابع پیشرفته و دانشگاهی نیز ضروری است. از این آزمون 40 نفر به دوره تابستان راه پیدا می‌کنند.

مرحله سوم (دوره تابستان):

تنها دانش آموزان سال سوم دبیرستان رشته ریاضی حق ورود به این دوره را دارند. این دوره به مدت 9-8 هفته با یک هفته استراحت بین دوره‌ای برگزار می‌شود. این دوره شامل دو بخش تئوری و عملی است. بخش تئوری حدود 60% از نمره کل دانش پژوه را تشکیل می دهد. سطح این بخش به مراتب بالاتر از سطح مرحله قبل می‌باشد؛ بنابراین کلاس هایی در مباحث مختلف فیزیک از جمله مکانیک، الکترومغناطیس، ترمودینامیک، نسبیت و ... در باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می‌گردد. همچنین حدود 40% از نمره کل دانش پژوه براساس امتحانات آزمایشگاه تعیین می‌شود. در طول این دوره کلاس‌های عملی، موازی با کلاس های تئوری در باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می شود. بین 8-6 امتحان در هر بخش تئوری و عملی برگزار می شود و در پایان دوره به 10 نفر برتر مدال طلای کشوری اهدا می‌گردد و به بقیه‌ی دانش پژوهان مدال های نقره و برنز تعلق می‌گیرد.

مرحله چهارم:

دارندگان مدال طلا به مدت یک سال در باشگاه دانش پژوهان جوان آموزش می‌بینند تا حدوداً 5 نفر از آنان در قالب تیم‌های ملی المپیاد به المپیادهای جهانی اعزام گردند.

نکات مثبت و اهداف المپیاد فیزیک

ایجاد تحول و پویایی در بخشی از دانش‌آموزان توانا و معلم‌های باانگیزه در زمینه‌ی فیزیک

شناسایی و تشویق دانش‌آموزان مستعد و هموار ساختن راه برای رشد آن‌ها در مسیر تحصیلی

جذب دانش‌آموزان به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی فیزیک

افزایش ترجمه و تالیف کتب مفید فیزیک برای دانش‌آموزان دبیرستانی

مقایسه‌ی توانایی‌های دانش‌آموزان و کیفیت آموزش و پرورش کشور با دیگر کشورها: نتایج یک کشور در المپیاد برایندی از استعداد فطری دانش‌آموزان، نظام آموزشی کشور و کیفیت دوره‌های حرفه‌ای مخصوص تیم است و نمی‌توان آن را تنها به یکی از این عوامل نسبت داد.

تقویت اعتماد به نفس دانش‌آموزان و دیگر اقشار مردم

انجام کار علمی-آموزشی با استاندارهای بالا برای حدود 40 نفر در هر سال

رابطه تنگاتنگ فیزیک با رشته های مهندسی نظیر برق، مکانیک، عمران، هوافضا، صنایع و غیره

موفقیت دانش آموزان در ادامه تحصیل در رشته های مهندسی

درک بهتر از پدیده ها و وقایع طبیعی

منبع دریافت این مطلب : آیریسک

آشنایی با المپیاد ریاضی دانش آموزی

پیش به سوی المپیاد ریاضی

اوایل دهه شصت، گرایش دانش‌آموزان به رشته ریاضی-فیزیک در دبیرستان‌ها بسیار کاهش یافته بود به طوری که کم‌تر از هشت درصد آن‌ها این رشته را انتخاب می‌کردند. این مشکل مسئولین را به فکر چاره‌جویی انداخت. یکی از راه‌حل‌های پیش‌نهادی برگزاری مسابقات ریاضی بود. به این ترتیب اولین مسابقه ریاضی دانش‌آموزی در سال 1363 برگزار شد و پس از مدتی در سال 1366 برای اولین بار تیم ایران در المپیاد جهانی شرکت کرد.

المپیاد جهانی ریاضی (IMO) یک المپیاد ریاضی سالیانه 6 مساله‌ای و 42 امتیازی برای دانش آموزان مقطع دبیرستان و قدیمی‌ترین المپیاد علمی جهان است. نخستین المپیاد جهانی ریاضی در رومانی در 1959 برگزار شده و هر ساله (به جز سال 1980) ادامه داشته‌است. حدود 100 کشور تیم‌هایی حداکثر 6 نفره از دانش‌آموزان را به همراه یک نفر لیدر (رهبر) تیم، یک نفر قائم‌مقام رهبر و ناظران می‌فرستند. المپیاد از آغاز آن، میراثی غنی از خود بر جای گذاشته و خود را به عنوان اوج رقابت ریاضیاتی بین دانش‌آموزان دبیرستانی تثبیت کرده‌است.

محتوای المپیاد از مسائل فوق‌العاده مشکل تا مسائلی از شاخه‌هایی از ریاضیات که معمولاً نه در مدرسه و نه در سطح دانشگاهی تدریس نمی‌شوند نظیر هندسه تصویری و مختلط، و نظریه اعداد با پایه محکم، سیر می‌کند که داشتن دانش نظری گسترده در این حوزه‌ها لازم است. گرچه در حل مسائل استفاده از دانش حساب مجاز است، اما به هیچ عنوان لازم نیست، چرا که اصلی در کار است که حتی اگر راه حل‌ها نیاز به داشتن دانش خیلی بیشتری داشته باشند، هر کسی با فهم مقدماتی از ریاضی باید بتواند مسائل را بفهمد. حامیان این اصل مدعی‌اند که این باعث جامعیت بیشتر می‌شود و مشوقی برای یافتن مسائلی خلق می‌کند که به طرزی فریب آمیز ساده‌اند اما بی شک نیاز به حد معینی از نبوغ دارند.

روند انتخاب از کشور به کشور فرق دارد، ولی اغلب شامل رشته امتحاناتی است که در هر مرحله تعداد کمتری از دانش آموزان را می‌پذیرند. جایزه‌ها به افراد شرکت کننده رده‌های بالای آزمون داده می‌شود. تیمها در المپیاد به رسمیت شناخته نمی‌شوند؛ همه امتیازات فقط به افراد شرکت کننده داده می‌شود ولی به طور غیر رسمی امتیازات تیمی بیشتر مورد مقایسه قرار می‌گیرد تا امتیازات فردی. شرکت کنندگان باید سنی کمتر از 20 سال داشته باشند و نباید در هیچ موسسه آموزش عالی ثبت نام کرده باشند. هر فردی با رعایت این شرایط به هر تعداد بار می‌تواند در المپیاد شرکت کند.

نکات مثبت المپیاد ریاضی

ایجاد تحول و پویایی در بخشی از دانش‌آموزان توانا و معلم‌های باانگیزه در زمینه‌ی ریاضیات

شناسایی و تشویق دانش‌آموزان مستعد و هموار ساختن راه برای رشد آن‌ها در مسیر تحصیلی

جذب دانش‌آموزان به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی ریاضی: حدود 45 درصد دانش‌آموزانی که از طریق المپیاد ریاضی وارد دانشگاه شده‌اند، رشته‌ی ریاضی را برای تحصیل انتخاب کرده‌اند.

افزایش ترجمه و تالیف کتب مفید ریاضی برای دانش‌آموزان دبیرستانی

مقایسه‌‌ی توانایی‌های دانش‌آموزان و کیفیت آموزش و پرورش کشور با دیگر کشورها: نتایج یک کشور در المپیاد برایندی از استعداد فطری دانش‌آموزان، نظام آموزشی کشور و کیفیت دوره‌های حرفه‌ای مخصوص تیم است و نمی‌توان آن را تنها به یکی از این عوامل نسبت داد.

قویت اعتماد به نفس دانش‌آموزان و دیگر اقشار مردم

انجام کار علمی-آموزشی با استاندارهای بالا برای حدود 40 نفر در هر سال

نتایج المپیادها حکایت از آن دارد که دانش آموران ایرانی توانایی‌های لازم برای کسب مهارت‌های علمی را دارند و اردوی آمادگی تیم در آماده‌سازی دانش‌آموزان موفق بوده است.

مراحل المپیاد ریاضی در ایران

برای عضویت در تیم المپیاد ریاضی، دانش‌آموزان می‌بایست چهار مرحله را طی کنند؛

مرحله اول:

آزمون چندگزینه‌ای مرحله‌ی اول در فصل زمستان که در حدود 1500 نفر در آن برگزیده می‌شوند.

مرحله دوم:

آزمون مرحله‌ی دوم در فصل بهار که مشابه المپیاد بین‌المللی با شش سوال تشریحی در دو روز متوالی برگزار می‌شود.

مرحله سوم:

حدود 40 نفر برگزیده‌ی مرحله دوم در یک دوره‌ی دو ماهه‌ی تابستانی شرکت می‌کنند. در پایان این دوره، دوازده نفر مدال طلا می‌گیرند.

مرحله چهارم:

طلایی‌های مرحله سوم وارد آموزش دوره‌ی تیم می‌شوند و بعد از چند آزمون شش نفر تیم جمهوری اسلامی ایران در مسابقات جهانی انتخاب می‌شوند.

فاصله‌ی زمانی بین برگزاری آزمون مرحله‌ی اول که معمولاً در اواسط بهمن هر سال برگزار می‌شود و اعزام تیم به مسابقات جهانی که در اواسط تیر انجام می‌شود حدود هفده ماه است. البته دانش‌آموزانی که آرزوی عضویت در تیم ملی المپیاد ریاضی را دارند قطعاً از مدت‌ها قبل از برگزاری آزمون مرحله اول کار علمی را شروع می‌کنند.

دانش‌آموزان شرکت‌کننده در المپیاد ریاضی

تا پایان سال 1393 دانش‌آموزان سال‌های دوم و سوم دبیرستان می‌توانستند در مرحله اول آزمون المپیاد ریاضی شرکت کنند و به‌علاوه دانش‌آموزان سال اول دبیرستانی نیز می‌توانستند به شکل آزمایشی تا مرحله دوم را طی کنند.

بعد از تغییر ساختار آموزشی به شکل 6-3-3، دانش‌آموزان در مقاطع اول و دوم متوسطه دوم، یعنی سال دهم و یازدهم که معادل با همان سال‌های دوم و سوم دبیرستان است، می‌توانند در آزمون المپیاد ریاضی شرکت کنند و المپیاد ریاضی محدود به همین دو مقطع است.

دوره تابستانی المپیاد ریاضی

فعالیت‌های عمده دوره تابستانی المپیاد ریاضی به ترتیب اهمیت در ارزش‌یابی دانش‌آموزان بر سه محور زیر است: درس‌ها، آزمون خلاقیت، تحقیق.

در طول دوره 5 درس برای دانش‌آموزان ارائه می‌شود که 4 عنوان از آن‌ها، درس‌های معمول است که برای نزدیک کردن سطح دانش‌آموزان و دادن اطلاعات پایه‌ای المپیاد ریاضی به آن‌ها طراحی می‌شود و درس آخر درسی است که تحت عنوان درس ویژه با محتوایی پیشرفته‌تر از مفاهیم دبیرستانی ارائه می‌شود. هدف از ارائه‌ی این درس فراهم آوردن موقعیتی متنوع برای فراگیری درسی است که دانش‌آموزان در آن پیش‌زمینه‌ای ندارند و در نتیجه در آن درس یکسان هستند.

هر ساله مقدار زیادی از انرژی و وقت اعضای کمیته‌ی علمی صرف طراحی آزمون با نام آزمون خلاقیت می‌شود که تلاش بر آن است که حل سوالات این زمون در عین آن که بر مبنای اطلاعات و دانش ریاضی استوار است، نامتعارف و نیازمند تفکری خلاقانه باشد. عقیده ما بر این است که مجموعه سوالات امتحان خلاقیت هر ساله بر دامنه‌ی فرهنگ المپیاد ریاضی در ایران می‌افزاید.

در دوره‌ی تابستانی هر دانش‌آموز موظف است که یک مقاله‌ی ریاضی را از بین مقالات پیش‌نهاد شده از طرف کمیته‌ی ریاضی انتخاب کند. دانش‌پژوه باید مقاله را مطالعه کند، به خوبی بفهمد، در صورت امکان محتوای آن را گسترش دهد و در نهایت در حضور دوستان خود و داوران آن را ارائه کند.

منبع دریافت این مطلب : آیریسک

آشنایی با المپیاد ادبی دانش آموزی

المپیاد ادبی، مسابقه‌ای در سطح کشوری است که دانش‌آموزان را با متون ادبی ایران آشناتر کرده و آن‌ها را به ادامه‌ی تحصیل در رشته‌های علوم انسانی و به خصوص ادبیات فارسی تشویق می‌کند. این المپیاد، پس از المپیاد ریاضی، همگام با المپیاد فیزیک، باسابقه‌ترین المپیادهای کشور است و از سال تحصیلی 67-1366 بنیان گذاشته شد.

شرکت در این المپیاد برای همه‌ی دانش‌آموزان رشته‌های نظری آزاد است و مانند دیگر المپیادها [+] این مسابقه نیز در سه مرحله انجام می‌گیرد. مرحله‌ی اوّل، شامل 100 پرسش چهارگزینه‌ای، از کتاب‌های درسی دبیرستانی (حدود 30%) و برخی منابع غیردرسی (حدود 70%) است که هرساله توسط کمیته ادبی باشگاه دانش‌پژوهان جوان اعلام می‌شوند. این مرحله معمولاً در بهمن‌ماه هرسال برگزار می‌شود و حدود 1000 نفر در آن پذیرفته می‌شوند.

مرحله‌ی دوم در اردیبهشت هر سال برگزار می‌شود و پذیرفته شدگان مرحله‌ی اول برای راهیابی به دوره‌ی تابستانه و کسب مدال به رقابت می‌پردازند. در این مرحله 40 نفر پذیرفته می‌شوند که همگی در دوره‌ی تابستانه مدال خواهند گرفت.

تاریخچه‌ی المپیاد ادبی

شرکت در این المپیاد، تا دوره‌ی چهاردهم (سال تحصیلی 80-1379) فقط مخصوص دانش‌آموزان دو رشته‌ی نظری علوم انسانی و علوم و معارف اسلامی بود و شش نفر نخست (پس از سه مرحله رقابت و آزمون)، مدال طلا دریافت کرده، می‌توانستند در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی وارد دانشگاه مورد علاقه‌ی خود شوند. امّا از دوره‌ی پانزدهم محدودیت رشته‌ی دانش‌آموزی برداشته شد و دانش‌آموزان دو رشته‌ی دیگر نظری، یعنی ریاضی-فیزیک و علوم تجربی نیز به جمع رقابت‌کنندگان پیوستند؛ امّا برای ایشان سهمیه‌ی طلا بصورت مازاد و مشروط درنظر گرفته شد؛ به‌این‌معنی‌که پس از رقابت چهل دانش‌آموز برتر کشور (مرحله‌ی سوم؛ دوره‌ی تابستانی)، شش نفر نخست رشته‌های انسانی و معارف، مانند گذشته، مدال طلا می‌گرفتند، و سه نفر نخست رشته‌های ریاضی و تجربی، درصورتی‌که نمر‌ه‌ی علمی‌ای بیشتر یا مساوی نفر ششم انسانی و معارف آورده بودند، مدال طلا می‌گرفتند. (و البته غالباً تنها یک یا دو نفر از دانش‌آموزان ریاضی و تجربی می‌توانستند چنین نمره‌ای کسب کنند). این حذف محدودیت، که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و ابلاغ شده بود، باعث اعتراض کمیته‌ی علمی المپیاد ادبی و استعفای دسته‌جمعی ایشان شد.

پس از پایان دوره‌ی هفدهم و توزیع مدال‌ها، شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییری در تعداد سهمیه‌ی طلای کشوری المپیادها تصویب و ابلاغ کرد (14مهر 1383) که طبق آن، در المپیاد ادبی، سهمیه‌ی دانش‌آموزن رشته‌های انسانی و معارف، از 6 به 12، و سهمیه‌ی دانش‌آموزان رشته‌های ریاضی و تجربی، از 3 به 6 افزایش یافت. بدین‌ترتیب، تعدادی از مدال‌آوران نقره نیز به جمع طلاآوران پیوستند و از مزیت دانشگاه بی‌کنکور بهره‌مند شدند. این قانون همچنان پابرجاست. از دوره‌ی بیست‌وپنجم (سال تحصیلی 91-1390) محدودیت تعیین رشته‌ی دانشگاهی نیز برداشته شد تا طلاآوران ادبی به‌جای آنکه تنها مجاز به انتخاب رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی باشند، بتوانند از بین تمام رشته‌های گروه‌های امتحانی علوم انسانی و هنر، رشته‌ی موردعلاقه‌ی خود را انتخاب کنند.

بخش اول

سی‌اُمین المپیاد ادبی در سال تحصیلی 95-96 برگزار شد و از امسال این المپیاد وارد دهه چهارم خود می‌شود و بدین ترتیب پس از المپیاد ریاضی، و در کنار المپیاد فیزیک، قدیمی‌ترین المپیاد کشور محسوب می‌شود. به همین جهت، و نیز از آنجایی که این المپیاد با هویّت ایرانی سر و کار دارد، نیازمند توجّه ویژه‌ای است. ادبیات فارسی، اگر نگوییم مهمترین شاخصه فرهنگی ایران پس از اسلام است، بی‌شک یکی از مهمترین شاخصه‌های آن بوده است، به نحوی که اگر بخواهیم ادبیات فارسی را با موسیقی، نقاشی، خطّاطی، و باقی عرصه‌های فرهنگی که در ایران وجود داشته است، مقایسه کنیم، از حیث کیفیّت و کمیّت و استمرار، در صدر خواهد درخشید و این ادّعا را چه از تعداد فراوان ضرب‌المثل‌هایی که از آثار ادبی نشات گرفته‌اند و چه از حافظه شعری بسیاری از مردم و چه از محافل شاهنامه‌خوانی و حافظ‌خوانی و چه از علاقه به مشاعره در بین مردم می‌توان دریافت. به همین جهت، یکی از گام‌های مهمّی که در حمایت از ادبیات فارسی در میان قشر نوجوان برداشته‌شده‌است، بنیان‌نهادن این المپیاد بوده است. در این سه یادداشت، ابتدا به معرفی المپیاد ادبی می‌پردازم، سپس به منابع مشهور و روند مطالعه اولیه اشاره خواهم کرد و در پایان از شیوه آمادگی برای آزمون سخن خواهم گفت. با توجه به آنکه بیشتر قصد دارم که این نوشته برای برنامه‌ریزی‌های آینده توسّط مدارس یا دانش‌آموزان مفید باشد، از مسائل مربوط به گذشته‌های دور یا برخی حوادث که استثنائاً در یک سال رخ داده‌اند، چشم‌پوشی می‌کنم و بیشتر به روند المپیاد در چند سال اخیر خواهم پرداخت.

المپیاد ادبی در هر سال تحصیلی یک‌بار و در سه مرحله برگزار می‌شود. مرحله اول و دوم آن که به ترتیب در بهمن و اردیبهشت هستند، از دو بخش منابع درسی و منابع غیردرسی تشکیل شده‌اند، ولی مرحله سوم که از آن بیشتر با عنوان «دوره تابستانی» یا «دوره» یاد می‌شود، بر پایه آموزش‌هایی است که در کلاس‌های باشگاه دانش‌پژوهان جوان به دانش‌آموزان ارائه می‌شود.

آزمون مراحل اول و دوم از 100 پرسش چهارگزینه‌ای تشکیل شده است که شامل پرسش‌هایی از کتاب درسی و پرسش‌هایی از منابعی جداگانه است که هر سال معرفی می‌شوند و در بخش دوم این یادداشت به آن‌ها خواهم پرداخت. تعداد سوالات درسی و غیردرسی المپیاد همواره یکسان نبوده است ولی در سالهای اخیر و با تغییراتی که در کمیته المپیاد ادبی رخ داده است، کفه سوالات غیر درسی به سوالات درسی چربیده است، به طوری که مثلا تعداد پرسش‌های درسی مرحله نخست دوره 24، 60 سوال بوده است و در دوره 30، این تعداد به 25 پرسش کاهش یافته است. البته باید به این مساله هم توجه داشت که تا پیش از تغییراتی که از سال 1389 در کمیته المپیاد ادبی رخ داد، بخش درک ادبی و اطلاعات عمومی در آزمون مرحله نخست وجود داشت ولی در ادامه و به مرور این بخش از المپیاد حذف شده است. به نظر نگارنده، یکی از بخش‌های بسیار تعیین‌کننده در آزمون المپیاد ادبی همین بخش بود و با حذف آن تمایز بین کسانی که خودشان، پیشتر، با ادبیات سر و کار داشته‌اند، و کسانی که تنها برای المپیاد درس خوانده‌اند مشخص می‌شد. البته زحمت هر کسی که برای المپیاد مطالعه می‌کند، بسیار ارزشمند است، ولی اگر شاخصه‌ای نیز وجود داشته باشد تا از طریق آن، مطالعات فردی و زحمت هر نفر هم به طریقی سنجیده شود، آزمون تا حدی از حالت مبتنی بر درس‌خواندن به آمیزه‌ای از درس‌خواندن و دانستن تغییر شکل خواهد داد.

دانش‌آموزان تمام رشته‌ها در مقطع متوسّطه دوم می‌توانند در المپیاد ادبی شرکت کنند. در ساختار آموزشی 5-3-3 دانش‌آموزان پایه اول دبیرستان اجازه شرکت در المپیاد را نداشتند و در کنار دانش‌آموزان پایه سوم که سرنوشت المپیاد را مشخص می‌کردند، دانش‌آموزان پایه دوم نیز می‌توانستند به صورت آزمایشی شرکت کنند. به احتمال قریب به یقین، از امسال دانش‌آموزان پایه دهم برای محک‌زدن خود و دانش‌آموزان پایه یازدهم برای کسب مدال به رقابت می‌پردازند. از بین چند هزار دانش‌آموزی که در مرحله نخست شرکت می‌کنند، حدود هزار نفر راهی مرحله دوم می‌شوند و از بین آنان نیز بین 40 تا 45 نفر برای ادامه راه در دوره تابستانی پذیرفته می‌شوند. در دوره تابستانی که حدوداً از اواسط تیرماه تا اواسط شهریور را شامل می‌شود، کلاس‌هایی برای دانش‌آموزان برگزار می‌شود و از مطالبی که در کلاس‌ها تدریس شده است، و همچنین از مطالبی که خواندن آنها به دانش‌آموزان محوّل شده است، آزمون گرفته خواهد شد. این کلاس‌ها گاهی تغییراتی می‌کنند ولی متون نظم، متون نثر، نویسندگی خلاق، ادبیات داستانی، شعر معاصر و نقد ادبی از درس‌هایی هستند که در این چند سال اغلب تدریس شده‌اند. در پایان آزمون‌های کلاسی، کمیته المپیاد ادبی مصاحبه‌ای با هر دانش‌آموز خواهد داشت و نمره‌ای را برای او در نظر می‌گیرد که پس از جمع‌بسته‌شدن با نمرات آزمون‌های او، تکلیف مدال‌های المپیاد را مشخص می‌کند. 12 مدال طلا برای دانش‌آموزانی که رشته آن‌ها انسانی است، و 6 مدال طلا برای دانش‌آموزانی که رشته‌ای جز انسانی خوانده‌اند، در نظر گرفته شده است، مشروط بر اینکه نمره آخرین طلای غیرانسانی از نمره آخرین طلای انسانی بیشتر باشد.

بخش دوم

چنانچه گفته شد، در مرحله اول و دوم که به صورت چهارگزینه‌ای برگزار می‌شود، منابع به دو بخش درسی و غیردرسی تقسیم می‌شود و در مرحله سوم هم کلاس‌های باشگاه دانش‌پژوهان و آزمون‌های تشریحی آن‌ها به همراه مصاحبه به فرآیند المپیاد ادبی خاتمه می‌دهد. در این بخش ابتدا منابع را معرفی می‌کنم و سپس از راه‌های آمادگی برای این مراحل خواهم گفت.

در ساختار 5-3-3 منابع درسی مرحله اول شامل ادبیات1و2، زبان فارسی 1و2، تاریخ ادبیات1(دوم انسانی)، عربی 1و2(و اغلب عربی3 انسانی) و تا سال گذشته زبان انگلیسی 1تا3 می‌شد؛ ولی سال پیش منبع اخیر حذف شد. منابع درسی مرحله دوم، شامل ادبیات3(انسانی)، زبان فارسی3(انسانی)، تاریخ ادبیات 2(سوم انسانی) و آرایه‌های ادبی(سوم انسانی) می‌شود. طبیعتاً با توجه به تغییر ساختار آموزشی کشور، و به تبع آن کتاب‌های درسی و چهارچوب آن‌ها، از امسال شاهد تغییر در منابع درسی هر دو مرحله با توجه به کتاب‌های نونوشت خواهیم بود.

منابع غیردرسی که می‌توان آن‌ها را در سه دسته متون کهن، شعر معاصر و ادبیات داستانی جای داد، هرساله عوض می‌شوند، ولی تعدادی از این منابع از کتاب‌های یکسانی برگزیده می‌شود. شاهنامه، تاریخ بیهقی، غزلیات حافظ، غزلیات سعدی، مثنوی معنوی، تذکره‌الاولیاء، کلیله و دمنه و گلستان سعدی از منابع پربسامد هستند. شایان ذکر است که علاوه بر آن سه دسته اصلی، هر ساله یک منبع برای عربی مرحله دوم، و تا دوره 28 یک منبع هم مربوط به زبان انگلیسی معرفی می‌شد.

برای المپیاد ادبی چه بخوانیم و چگونه؟

در دو مرحله نخست المپیاد، تکیه اصلی مطالب بر متون کهن اعم از نظم و نثر است. در نتیجه، دانش‌آموزی که به ادبیات کلاسیک فارسی دلبسته است، و بر اساس علاقه خود به خواندن المپیاد ادبی ترغیب شده است، می‌تواند با برنامه مناسب وقت خود را به المپیاد اختصاص دهد و از آن لذت ببرد. حقیقت آن است که دانش‌آموزانی که بیشتر درگیر فواید المپیادی‌شدن بوده‌اند، مسیر المپیاد را به کام خود تلخ کرده‌اند و آن را از یک راه لذت‌بخش، به نقطه‌ای که باید حتما به آن رسید تقلیل داده‌اند. توصیه من به کسانی که می‌خواهند در المپیاد شرکت کنند، آن است که از تمام این مسیر لذت ببرند و آن را برای بودن در همان مسیر بخوانند نه برای رسیدن به برگه گواهی مدال! این نکته را بدان جهت می‌گویم که چه مدال‌داران، چه راه‌نیافتگان به دوره تابستانی، بخش لذت‌بخش المپیاد را مسیر و سالی که طی کرده‌اند می‌دانند و نه نقطه پایان کارشان. بنابرین، در گام نخست، بی‌چشم‌داشتی نسبت به نتیجه کار، باید خواند و لذت برد. اما چه باید خواند؟ به نظر من حتماً باید خواندن را در چند جهت پیش برد و هرگز اسیر تک‌بعدی‌شدن نشد. بدون خواندن متون کهن نمی‌توان در المپیاد شرکت کرد. بنابرین لازم است با متونی مثل غزلیات حافظ و سعدی یا شاهنامه و تاریخ بیهقی آشنا شد و مقداری از آن‌ها را خواند. ضمناً، باید توجّه داشت که متون کهن هم یکسان نیستند و تفاوت‌های زیادی باهم دارند. به همین سبب، مناسب‌تر آن است که به حوزه‌های مختلف آن‌ها پرداخته شود به طرزی که با متون نظم خراسانی و عراقی و تفاوت‌هایشان، و از سویی با متون نثر، اعم از تاریخی و ادبی و عرفانی، آشنایی نسبتاً مناسبی به دست آورد. طبیعتاً این تنوّع در بین منابع غیردرسی هر سال وجود دارد و با آمادگی پیش از اعلام منابع، می‌توان راه را هموارتر کرد. به جز ادبیات کهن، مقدمات شعر نو و تحوّل آن نیز از مطالبی است که باید با آن آشنا بود. کتاب «ادوار شعر فارسی» دکتر شفیعی کدکنی برای ورود به این حوزه، منبع خوبی است. حوزه سومی که نباید از آن غفلت کرد، ادبیات داستانی است به‌ویژه به این دلیل که در دوره، هم درس نویسندگی وجود دارد، هم درس ادبیات داستانی و هم درس نقد ادبی. بنابرین، در مسیر آمادگی باید به این عرصه‌ها توجه شود، اما نکته‌ای که به‌خصوص برای مرحله اول و دوم موثّر است، تسلّط بر خواندن متون کهن و دانش خواندن آن‌ها است و برای شروع کار می‌توان به سراغ یک شرح نسبتاً خوب از یک منبع ثابت رفت. به عقیده من کتاب حافظ‌نامه نوشته بهاء‌الدین خرّمشاهی برای آغاز کار مناسب است. پس از خواندن شرح 50 تا 100 غزل از آن، به همراه ارجاعاتی که داده است، به مرور به سراغ دیگر متون بروید و دانش متنی خود را در حوزه‌های مختلف از جمله دستور تاریخی، معانی و اصطلاحات خاص واژگان، عروض و قافیه، صنایع ادبی و دیگر حوزه‌های مربوط به ادبیات کهن تقویت کنید. بخش‌هایی از گلستان سعدی به تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی، تاریخ بیهقی به کوشش دکتر خلیل خطیب‌رهبر و برخی کتاب‌های فارسی عمومی(مانند فارسی عمومی نوشته دکتر محمّد دهقانی)، می‌توانند یک دانش‌آموز المپیادی را در ادامه راه یاری‌کنند.

بخش سوم

آنچه در دو یادداشت پیشین به آن پرداخته شد، پی‌رنگی از چیستی المپیاد ادبی را برای خواننده مشخص می‌کند. در این نوشته از شیوه انتخاب دانش‌آموزان المپیادی، و برنامه‌ریزی‌ای که باید مدارس برای آماده‌ساختن دانش‌آموزان خود داشته باشند، سخن خواهد رفت، تا بدین طریق، این نوشته بتواند هم دانش‌آموزان را راهگشا باشد و هم مدارس را دستگیر.

نخستین چیزی که در برنامه‌ریزی المپیاد باید به آن توجه کرد، هدف است و پاسخ به این پرسش که «از چه نقطه‌ای شروع می‌کنیم و به چه نقطه‌ای می‌خواهیم برسیم؟». هدف برخی مدارس از شرکت در المپیاد، تنها تعداد پذیرفته‌شدگان مرحله نخست المپیادشان-و بازداشتن آنان از ادامه راه- است تا از آن استفاده‌های تبلیغاتی بکنند. با چنین هدفی، که البته در آن دانش‌آموزان بازیگرانی برای مسئولان مدرسه هستند، تنها باید دانش‌آموزان را برای مرحله نخست آماده کرد و به هر آنچه منبع است پرداخت و از هر آنچه منبع نیست، شانه خالی کرد. پر واضح است که از دید من این شیوه پسندیده نیست و دانش‌آموزان می‌بایستی خود حق انتخاب راهشان را داشته باشند. در نتیجه، کاری با این شیوه نخواهم داشت و از برنامه‌‌ریزی بلندمدت و هدف‌دار صحبت خواهم کرد.

همانطور که در بخش منابع غیردرسی بحث شد، آشنایی دانش‌آموزان با ادبیات کهن فارسی، مهمترین گامی است که باید در راه المپیاد ادبی بردارند و برای برنامه‌ریزی نیز، بایستی به این حوزه بیش از دیگر ساحات ادبیات پرداخت. نیاز به توضیح نیست که این ارزش‌گذاری هرگز به معنای برتردانستن ذات یک حوزه بر حوزه دیگر نیست و غرض تسهیل راهی است که دانش‌آموز باید بپیماید. با این توضیح، مطالعه شخصی دانش‌آموزان از یک سو، و کلاس‌هایی که مدارس برای آنان برگزار می‌‌کنند از سوی دیگر، مستلزم پوشش‌دادن ادبیات کهن و مطالب مربوط به آن است. در نقطه مقابل، ادبیات داستانی و شعر معاصر، تا جایی که بنده با دانش‌آموزان سر و کار داشته‌ام، جذابیت نسبتاً بیشتری برایشان دارد و از این مساله می‌توان برای ایجاد انگیزش و البته پوشش‌دادن بخش دیگری از المپیاد بهره برد.

برای گرفتن نتیجه مناسب و برای مطمئن‌بودن از یک برنامه‌ریزی هدفمند، آغاز فرآیند المپیاد را از تابستان بسیار مناسب می‌دانم. اگر بحث مطالعه شخصی باشد، می‌توان بر اساس همان چیزی که پیشتر گفتم، شروع کرد و اگر مدرسه‌ای تصمیم به برنامه‌ریزی داشته باشد، به عقیده من با حداقل 4 تا 6 زنگ در هفته می‌توان فرآیند المپیاد را آغاز کرد و پس از معرفی منابع مرحله نخست توسط کمیته المپیاد ادبی(حدوداً اوایل آذرماه)، کلاس‌های فشرده‌ای برای پوشش‌دادن تمام یا بخش نسبتاً خوبی از منابع ارائه کرد تا در کنار تلاش دانش‌آموزان، هدایت و بررسی مسیر آنان هم انجام پذیرد.

درباره نحوه آماده‌سازی دانش‌آموزان تا پیش از اعلام منابع، که بی‌شک کار بسیار پراهمیت و کلیدی‌ای است، بدون توجّه به دانش‌آموزان، سطح دانششان و تعداد جلسات کلاس نمی‌توان برنامه‌ای پیشنهاد داد. برای مثال اگر دانش‌آموزان، خود، پیشتر، با متونی مانند غزلیات حافظ یا گلستان سروکار داشته بوده باشند، می‌توان با متونی نسبتاً دشوارتر مانند قصاید سبک خراسانی، یا متون نثری همچون کلیله و دمنه، کار را آغاز کرد. از سوی دیگر، اگر این آشنایی برای دانش‌آموزان هنوز حاصل نشده باشد، به دلیل سهولت متونی از جمله غزلیات حافظ یا گلستان سعدی، می‌توان آن‌ها را خشت اول کار قرار داد. فارغ از این، اگر مساله در درجه اول، علاقه‌مندسازی دانش‌آموزان به ادبیات کهن باشد، لازم است تا با انتخاب‌های هوشمندانه‌ای از اشعار و حکایات کتاب‌های گوناگون، این دلبستگی و همراهی دانش‌آموز را به دست بیاوریم و پس از آن، با سیری که به نظرمان با فضای کلاس همراه است، راه را ادامه دهیم. به‌شخصه، اگر فضای کلاس را همسو با ادبیات کهن ببینم، و اگر نیازی به ایجاد جذّابیت مضاعف در بین دانش‌آموزان حس نکنم، سیر تاریخی متون را از باقی شیوه‌ها مفیدتر می‌دانم. خواندن اشعاری از شاعران قرون نخستین، علاوه بر آنکه نکات دستوری، بلاغی، تاریخی، سبکی و... را به دانش‌آموزان می‌آموزاند، در ترسیم ذهنیّت تاریخ ادبیاتی آنان نیز نقش پررنگی دارد.

این نوشته را با یادکرد اینکه لازمه همراهی دبیران با دانش‌آموزان، انعطاف آنان و آشنایی‌شان با کلیّت ادبیات کهن است پایان می‌دهم. مقصود آنکه از آن ‌جایی که زبان رسمی کشورمان فارسی است و ادبیات کهنمان نیز به زبان فارسی است، ظاهراً بیشتر فارسی‌زبانان یا فارسی‌دانان این دو را یکسان می‌انگارند و متاسّفانه این اجازه را به خود می‌دهند که چه بادانش و چه بی‌دانش، دست به تدریس ادبیات فارسی حتی در سطح المپیاد ادبی بزنند و بدین ترتیب یکی از سال‌های مهم دانش‌آموزان را دست‌مایه خلاقیّت خود در کلاس درس کنند. حقیقت آن است که هر حوزه‌ای نیاز به متخصّص دارد و المپیاد ادبی نیز عرصه آزمون و خطا نیست. بنابرین، فارغ از آنکه ممکن است استثنائاً کسی در دانشگاه ادبیات نخوانده باشد، ولی دانش ادبی بسیار خوبی داشته باشد، این نکته را گوشزد می‌کنم که دارابودن صرفاً یک مدال المپیاد، ابداً گواهی تدریس المپیاد ادبی نیست و نباید در انتخاب دبیران المپیاد تنها به مدال آنان بسنده کرد.

نویسنده مطلب : میرسالار رضوی 

آشنایی با المپیاد نجوم و اختر فیزیک دانش آموزی

تاریخچه المپیاد نجوم و اخترفیزیک

در سال 1996 اولین المپیاد جهانی نجوم، بین دو کشور روسیه و سوئد برگزار شد. پس از دوازده دوره در سال 2007 این المپیاد با تغییرات اساسنامه‌ای المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک نام گرفت که اولین دوره جدید در تایلند، دومین دوره در اندونزی و سومین دوره آن (2009) در ایران برگزار شد. حضور موفق دانش آموزان ایرانی در عرصه رقابت‌های جهانی و همچنین تجربه خوشایند میزبانی المپیاد جهانی فیزیک 2007 در اصفهان، موجب گردید تا در رای گیری هیات داوران در تایلند، میزبانی سومین المپیاد جهانی و اختر فیزیک 2009 به ایران واگذار شود.

روسیه اولین میزبان اسن مسابقات بوده و تا کنون در کشورهای روسیه (6بار)، اوکراین (3بار)، چین (2بار)، سوئد، هند، تایلند، اندونزی و ایران (هرکدام 1بار) برگزار شده ‌است.

ایران در المپیاد جهانی نجوم

جمهوری اسلامی ایران برای نخستین بار در سال 2003 میلادی (1382) به طور غیر رسمی و با حمایت سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد)، تیمی متشکل از یک دانش آموز دختر و دو دانش آموز پسر را برای شرکت در هشتمین المپیاد جهانی نجوم به کشور سوئد اعزام نمود. ره آورد این تیم که صرفاً از دانش آموزان مدارس استعدادهای درخشان تهران انتخاب شده بود، سه مدال برنز بود.

سال بعد (2004) با حمایت سمپاد، امتحانات المپیاد نجوم در تمام مدارس تحت پوشش این سازمان در سراسر کشور برگزار شد و تیمی متشکل از 5 دانش آموز انتخاب شد. هر پنج عضو این تیم دختر بودند. این تیم برای شرکت در نهمین المپیاد جهانی نجوم به کشور اکراین سفر کرد. در آن سال تیم ایران موفق به کسب یک مدال طلا، دو مدال نقره و دو مدال برنز شد. شایان ذکر است که خانم سارا فیض بخش، برنده مدال طلا، تنها دختری بود که در میان دانش آموزان دختر شرکت کننده از سراسر جهان در این دوره از المپیاد جهانی موفق به کسب مدال طلا شد.

در سال 1384 باشگاه دانش پژوهان جوان با اخذ مجوزهای لازم از سوی شورایعالی انقلاب فرهنگی، کمیته علمی نجوم را تشکیل داد و آزمون المپیاد نجوم را در بین دانش آموزان سراسر کشور برگزار کرد. در این دوره، تیم ملی ایران از چهار دانش آموز دختر و سه دانش آموز پسر تشکیل شده بود که در مسابقات جهانی المپیاد نجوم در چین شرکت و با کسب یک مدال طلا، دو مدال نقره و سه مدال برنز و یک دیپلم افتخار، مقام چهارم جهان را کسب کرد. خانم آزاده فتاحی علاوه بر کسب مدال طلا دراین دوره موفق به کسب مدال ویژه بالاترین نمره در امتحان تئوری نیز شد. این بار نیز دانش آموز دختر ایران، تنها دختر دارنده مدال طلای جهان بود.

یازدهمین المپیاد جهانی نجوم در سال 2006 در کشور هندوستان برگزار شد. تیم ملی ایران با یک دانش آموز دختر و چهار دانش آموز پسر در این المپیاد شرکت کرد. در این دوره ،تیم ملی در ایران با یک مدال طلا، دو مدال نقره و دو مدال برنز موفق به کسب مقام سوم در جهان شد.

در سال 2007 جمهوری اسلامی ایران با تیم ملی المپیاد نجوم خود(شامل دو دانش آموز دختر و شش دانش آموز پسر) در دوازدهمین المپیاد جهانی نجوم اوکراین موفق به کسب مقام اول جهان در رده سنی زیر 17 سال شد.

دانش آموزان ایرانی با کسب سه مدال طلا و پنج مدال نقره برای کشور افتخار آفرینی کردند. در این دوره آقای سید امیر سادات موسوی دانش آموز ملایری ، برنده مدال طلا و موفق به کسب بالاترین نمره در بین دانش آموزان شرکت کننده شد. همچنین خانم الهه نقیب که در دوره یازدهم المپیاد جهانی در کشور هندوستان موفق به کسب مدال طلا شده بود در این دوره نیز برنده مدال طلا شد. همزمان با برگزاری المپیاد دوازدهم، با توجه به تغییرات عمده ای که در اساسنامه المپیاد جهانی نجوم ایجاد شده بود تیم 5 نفره کشورمان در اولین المپیاد آزمایشی نجوم اختر فیزیک که در تایلند برگزار گردید ، شرکت و با کسب یک مدال طلا و چهار مدال برنز به کشور بازگشت.

در سال 2008 تیم 5 نفره کشورمان مرکب از دارندگان مدالهای سالهای قبل در دومین المپیاد نجوم واخترفیزیک (دور جدید) اندونزی شرکت و با کسب یک مدال طلا، یک نقره و دو برنز و یک دیپلم افتخار با کسب رتبه چهارم جهان به کشور بازگشت.

حضور موفق دانش آموزان ایرانی در عرصه رقابت های جهانی و همچنین تجربه خوشایند میزبانی المپیاد جهانی فیزیک 2007 در اصفهان، موجب گردید تا در رای گیری هیات داوران در تایلند، میزبانی سومین المپیاد جهانی و اختر فیزیک 2009 به ایران واگذار شود.

در سال 2009 این المپیاد در ایران برگزار شد و تیم ایران با یک تیم پنج نفره به عنوان تیم اصلی و یک تیم 4 نفره به عنوان تیم میهمان شرکت کرد. در این رقابت ایران به 4 مدال طلا، 4 مدال نقره و یک مدال برنز شد.

از سال 2010 تا به امروز، کشور ایران با دو تیم (الف و ب) در رقابتهای جهانی شرکت کرده و همواره جزو 3 تیم برتر جهان بوده است.

نحوه برگزاری مراحل سه‌گانه المپیاد نجوم

المپیاد نجوم همچون المپیادهای دیگر طی 3 مرحله توسط باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می­‌شود [المپیاد چیست؟].

در مرحله اول همه علاقه مندان در سراسر کشور در یک آزمون تستی شامل 35 سوال شرکت می‌کنند. این آزمون معمولا در اواخر بهمن هر سال برگزار و نتیجه آن اواخر اسفند ماه اعلام می­‌شود (نمره کف قبولی مرحله اول المپیاد نجوم عموما بین 10% تا 15% است). بعد از این مرحله و پذیرش حدود 600 تا 800 نفر از پایه دوم و سوم آزمون مرحله دوم برگزار می شود. مرحله دوم المپیاد نجوم حدود 70 روز پس از مرحله اول و در دهه اول اردیبهشت سال بعد برگزار می­‌شود. این آزمون به صورت کتبی شامل 6 تا 10 سوال و به مدت زمان 270 دقیقه بر گزار می‌گردد. پیداست که آزمون مرحله دوم آزمون ساده ای نیست و اکثر کسانی هم که المپیاد می­‌خوانند در واقع برای عبور از این مرحله تلاش می­‌کنند. بعد از این آزمون حدود 40 نفر از کل کشور پذیرفته شده و در تابستان آن سال به مدت 2.5 ماه در کلاس­های فشرده باشگاه دانش پژوهان شرکت می­کنند (کف قبولی مرحله دوم بنابر نتایج سال­های گذشته بین 28% تا 40% نمره کل آزمون بوده است). [توضیحات بیشتر نمره کف قبولی]

در مرحله سوم، 40 نفر برگزیده­‌ی مرحله دوم در یک دوره آموزشی در تهران شرکت می­‌کنند و به آنها مباحثی بسیار پیشرفته­‌تر از مباحث قبل تدریس می­‌شود. در پایان دوره­‌ی تابستانه از آنها امتحان‌های تئوری و عملی (برخلاف مراحل اول و دوم، در مرحله سوم آزمون عملی رصد سهم عمده­ای در نتایج و تعیین رنگ مدال دانش­‌آموزان دارد) گرفته خواهد شد و با توجه به نتایج به دست آمده به 10 نفر اول مدال طلا و مابقی مدال نقره و برنز اهدا می‌شود. در صورتی که نمرات دانش­‌پژوهی بسیار پایین باشد به ایشان مدالی تعلق نخواهد گرفت و با اهدای یک دیپلم افتخار از وی قدردانی به عمل می‌آید.

شرکت در المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک

پس از اهدای مدال طلا به 10 نفر برتر مرحله­‌ی سوم (دوره تابستانه)، این افراد با توجه به برخورداری معافیت از کنکور، به جای شرکت در کلاس­‌های سال دوازدهم (پیش­‌دانشگاهی سابق)، به مدت 6 ماه و هفته­‌ای 2 تا 3 روز در کلاس­های آمادگی برای المپیاد جهانی نجوم در باشگاه دانش­‌پژوهان شرکت می­‌کنند و پس از آن با توجه به نمرات کسب شده در آزمون­‌های تئوری و علمی، 5 نفر اول در قالب تیم «الف» و 5 نفر دوم در قالب تیم «ب» به مسابقات جهانی المپیاد نجوم اعزام می­‌شوند.

المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک در هر سال، به مدت 10 روز زیر نظر وزارت مربوطه در کشور میزبان سازماندهی می‌شود. هر کشور می‌تواند یک تیم حداکثر 5 نفره شامل دانش‌آموزان و دو نفر بزرگسال به عنوان رهبر تیم به مسابقات بفرستد (بعضی کشورها مانند ایران، تیم دومی را تحت عنوان مهمان به مسابقات می‌فرستند). رهبران تیم (تیم لیدرها) می‌توانند سوالات را به زبان مادری دانش‌آموزان ترجمه کنند. تمام هزینه‌های این 7 نفر در این ده روز، توسط برگزارکنندگان تامین می‌شود و شرکت‌کنندگان تنها هزینه سفر خود را پرداخت می‌کنند.

آزمون‌های المپیاد جهانی نجوم

هر دوره از مسابقات جهانی معمولا شامل آزمون‌های زیر است:

آزمون نظری یا تئوری که از دو بخش سوالات کوتاه و بلند تشکیل شده است. هر دوره معمولا شامل 15سوال کوتاه و 2یا 3 سوال بلند است. این آزمون تقریبا نصف نمره نهایی را تشکیل می‌دهد.

آزمون تحلیل داده که آزمونی بر روی کاغذ یا کامپیوتری است که طی آن شرکت‌کنندگان به تحلیل داده‌های واقعی می‌پردازند. این آزمون 25٪ نمره کل را تشکیل می‌دهد.

آزمون رصد که می‌تواند شامل رصد آسمان واقعی یا آزمون آسمان‌نما (پلنتاریوم) باشد. این آزمون نیز 25٪ نمره نهایی را تشکیل می‌دهد.

همچنین مسابقه تیمی نیز آزمون دیگری است که طی آن اعضای یک تیم به صورت مشترک سوال طولانی یا سختی را حل می‌کنند. نمرات این آزمون تاثیری در نمره نهایی ندارد.

زبان رسمی مسابقات انگلیسی است اگرچه امکان ترجمه سوالات وجود دارد.

کشور میزبان مسئول طراحی و تصحیح سوالات است اگرچه تیم لیدرها می‌توانند به نمرات اعتراض کنند.

نحوه مشخص‌کردن برندگان

طبق اساسنامه مسابقات، برندگان مدال طلا، نقره، برنز و دیپلم افتخار بر اساس قاعده زیر تعیین می‌شوند:

1- ابتدا میانگین نمرات سه نفر اول به عنوان ملاک در نظر گرفته می‌شود.

2- کسانی که نمره‌شان بیش از 90٪ میانگین سه نفر اول باشد، مدال طلا دریافت می‌کنند.

3- کسانی که نمره‌شان بین 78٪ تا 90٪ میانگین سه نفر اول باشد، مدال نقره دریافت می‌کنند.

4- کسانی که نمره‌شان بین 65٪ تا 78٪ میانگین سه نفر اول باشد، مدال برنز دریافت می‌کنند.

5- کسانی که نمره‌شان بین 50٪ تا 65٪ میانگین سه نفر اول باشد، دیپلم افتخار دریافت می‌کنند.

6- باقی افراد، گواهی حضور در مسابقات را دریافت می‌کنند.

7- کسی که بیشترین نمره را در مسابقات کسب کرده باشد، به عنوان برنده مطلق شناخته می‌شود و جایزه ویژه‌ای دریافت می‌کند.

8- جایزه‌های دیگری ممکن است به سایر افراد داده شود. (برای مثال، بهترین نمره آزمون تئوری، تحلیل داده، رصد، خلاقانه‌ترین راه حل و...)

مباحث اصلی در المپیاد نجوم و اخترفیزیک

نجوم کروی:

این قسمت از نجوم به بررسی زمان، موقعیت مکانی و حرکت (طلوع، غروب، گذر و ...) ستارگان و سیارات در کره­ی آسمان می­‌پردازد. شروع و پیدایش آن بر اساس ابداع مثلث کروی و روابط آن بود که به نقلی به ابوریحان بیرونی می­‌رسد.

مکانیک سماوی:

:مکانیک سماوی به مطالعه­‌ی نحوه حرکت اجسام آسمانی در مدارهایشان می­پردازد. در این علم، نیروهای وارد بر اجرام سماوی بررسی و مدار حرکت آنها تعیین می­‌شود (و یا با دانستن مسیر حرکت اجرام، نیروهای وارد بر آنها را شناسایی می­‌کنیم). با دانستن معادله مداری هر جسم، می­‌توانیم به موقعیت مکانی آن در هر زمان دلخواه پی ببریم. تسلط بر این مبحث به دانش فیزیک مکانیک، مشتق و انتگرال و معادلات دیفرانسیل نیاز دارد.

اخترفیزیک:

در این قسمت به مطالعه ستاره‌­ها و هر آنچه که در ظاهر آنها نمایان است می­‌پردازیم. معمولا بررسی مشخصه­های ظاهری ستارگان (جرم، دما، قطر، سرعت، درخشندگی و ...) در مرحله اول المپیاد و فیزیک درون ستارگان (نحوه تولید انرژی، نحوه برقراری تعادل­های هیدرواستاتیکی و ترمودینامیکی، نحوه انتقال انرژی و ...) در مرحله دوم مورد آزمون واقع می­شوند.

کیهان ­شناسی و دینامیک کهکشانی:

کیهان­شناسی علم بررسی عالم در مقیاس­‌های بسیار بزرگ است به‌طوری که کوچکترین اجرام مورد بحث در کیهان­شناسی، کهکشان­ها هستند و نه ستارگان و سیارات. به تاثیر کهکشان­ها بر روی هم یا خوشه‌­های کهکشانی و برآیند آنها و همینطور انبساط جهان پرداخته می­‌شود. اینکه جهان چه ساختاری دارد، در چه مرحله­ای از وضعیت تکاملی خود به سر می­برد و آینده آن چگونه خواهد بود.تسلط بر مبحث کیهان­شناسی نیاز به ریاضیات پیشرفته دارد.

ابزارشناسی و رصد:

همانند سایر علوم که با آزمایش، اطلاعات جمع آوری می‌­کنند در نجوم هم آزمایشگاه طبیعی ما کره­ی آسمان است و تمام آنچه ما انجام می­‌دهیم، مشاهده و ثبت اطلاعات است. شناخت صورت‌­های فلکی، موقعیت آنها در آسمان، آشنایی با ابزارهای رصدی (دوچشمی­‌ها، تلسکوپ­‌ها و CCDها) و نحوه محاسبه­‌ی پارامترهای فنی و اپتیکی آنها موضوع پراهمیت دیگری است که شرکت­ کنندگان در المپیاد نجوم و اخترفیزیک باید با آن آشنا باشند.

همانطور که متوجه شده­‌اید، بر خلاف تصور بسیاری از افراد غیرمتخصص و یا ناآشنا با المپیاد نجوم، این المپیاد بسیار تخصصی بوده و سطح دشواری آن هرگز کمتر از المپیادهای فیزیک، زیست، شیمی و کامپیوتر نیست.

منبع دریافت این مطلب : آیریسک

مهلت ثبت نام «جهش تحصیلی» تا 15 مرداد

به گزارش تیزلند، به نقل از خبرگزاری ایسنا، محمدحسن عظیم عراقی در مراسم افتتاحیه طرح سنجش سلامت نوآموزان بدو ورود به دبستان در تهران ضمن تاکید بر نقش پیشگیرانه غربالگری و سنجش سلامت نوآموزان اظهار کرد: به عنوان نمونه اگر دانش آموزی دیرآموز تشخیص داده شود با برخی تمارین می‌توان ضعف وی در برخی دروس را رفع کرد.

وی افزود: سال گذشته 347 هزار کودک پیش دبستانی و یک میلیون و 330 هزار کودک بدو ورود به دبستان مورد سنجش قرار گرفتند.

معاون سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور با بیان اینکه اطلاعات به صورت الکترونیکی ثبت می‌شود، درباره جهش تحصیلی نیز گفت: سال گذشته نزدیک به 10 هزار نفر برای جهش تحصیلی ثبت نام کردند. پیش بینی می‌شود برای امسال نیز تا 15 مرداد پایگاه‌های خود را برای جهش فعال نگه داریم.

عظیم عراقی ادامه داد: متقاضیان در مدرسه تحصیل خود ثبت نام و به پایگاه‌ها برای انجام تست های هوش ارجاع می‌شوند. تاکید داریم شرایط استاندارد تست برقرار باشد تا نتایج صحیح باشند.

 نادر جهان آرای، معاون ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران نیز در این مراسم با بیان اینکه امسال در 48 پایگاه امر سنجش سلامت انجام می‌شود گفت: تاثیر سنجش در سرنوشت دانش آموز اثرگذار است و به بهبود برخی کاستی‌های جسمی و روحی وی کمک می‌کند. به همین علت هرچقدر سنجش دقیقتر باشد احتمال آسیب دانش آموز در آینده کمتر است.

وی افزود: استقبال از جهش تحصیلی در شهر تهران بیشتر از سایر مناطق کشور است و دانش آموز باید ضمن کسب نمرات تحصیلی خوب حدنصاب تستها و آزمونهای هوش را نیز کسب کند.

جهان آرای تاکید کرد: برخی اولیاء متقاضی جهش چندپایه‌اند، از مناطق می‌خواهیم جهش تحصیلی دو پایه و چندپایه را چندان توصیه نکنند. هرچند این تقاضاها نیز روال قانونی اش را از طریق کمیسیون‌های خاص و بررسی ضریب هوش با حساسیت بالایی پیگیری می‌شود و باید دقت کرد که کوچکترین ضریب خطا می‌تواند تاثیر سویی بر آینده دانش آموز بگذارد.

منبع دریافت این مطلب : خبرگزاری ایسنا

«سنجش سلامت» نوآموزان آغاز شد

به گزارش تیزلند، به نقل از خبرگزاری ایسنا، شهناز کریمی در مراسم افتتاحیه طرح سنجش سلامت نوآموزان بدو ورود به دبستان در تهران اظهار کرد: سال گذشته حدود 101 هزار نوآموز بدو ورود به دبستان و 15 هزار نوآموز پیش از دبستان تحت پوشس طرح قرار گرفتند.

وی افزود: هر چقدر سنجش زودتر انجام شود مداخلات ما موثر تر است.

به گفته رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران پیش بینی می شود امسال 95 هزار نوآموز و 15 هزار و 500 پیش دبستانی در 48 پایگاه اولیه مورد سنجش قرار بگیرند.

کریمی ادامه داد: دو پایگاه تخصصی در غرب و شرق تهران نیز دایر شده است.

وی با بیان اینکه نوآموزان به نزدیکترین مدرسه محل سکونت مراجعه و ثبت نام انجام می‌شود گفت: در نهایت جای دهی مناسب دانش آموزان با توجه به وضعیت شان در مدارس مشخص می‌شود. هزینه سنجش 25 هزار تومان است و برای دانش آموزان کم بضاعت به صورت رایگان انجام می شود.

رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران با اشاره به خدمات دهی در پایگاه‌ها با 435 نیرو گفت: یکی از چالشهای ما این بود که سال گذشته مردم به موقع جهت ثبت نام مراجعه نمی‌کردند لذا درخواست می‌کنیم امسال طبق نوبتهای داده شده در پایگاه‌ها حضور یابند.

کریمی افزود: هیچ گونه کاغذی در روند سنجش رد و بدل نمی‌شود و نتایج به صورت الکترونیکی در سامانه ثبت می‌شود. ضمنا نیاز به مراجعه به اداره استثنایی برای دریافت نتیجه نیست.

وی درباره جهش تحصیلی نیز گفت: وظیفه ما بسیار خطیر است و سرنوشت بچه ها در گروی سنجش دقیق است. برخیمدارس غیردولتی کودکانی را با صغر سن ثبت نام می‌کنند و بعد برای جهش تحصیلی فشار وارد می‌کنند.

کریمی افزود: سال گذشته900 دانش آموز برای آزمونهای جهش تحصیلی ثبت نام کرده بودند که بیش از 50 نفر آنها صغر سن داشتند و به طرق مختلف برای تست مجدد فشار وارد می کردند. دانش آموزی که در روز آزمون شرایط مناسب ندارد می‌تواند شرکت نکند اما اگر شرکت کرد و نتیجه خوب نبود امکان تکرار مجدد وجود ندارد.

منبع دریافت این مطلب : خبرگزاری ایسنا

آغاز مصاحبه اعزام فرهنگیان به مدارس خارج از کشور از 17 تیر

به گزارش تیزلند، به نقل از خبرگزاری تسنیم، افرادی که در آزمون مرحله اول اعزام فرهنگیان به مدارس جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور پذیرفته شدند باید در آزمون مصاحبه حضوری از تاریخ 17 تیر 1397 شرکت کنند.

بدیهی است مدارک مورد نیاز و همچنین مکان، تاریخ و ساعت مصاحبه هر یک از افراد متعاقباً از طریق سایت مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور به اطلاع عموم خواهد رسید.

منبع دریافت این مطلب : خبرگزاری تسنیم